Thuisbatterijen zetten het elektriciteitsnet op z’n kop
De transitie naar een duurzaam en veerkrachtig elektriciteitssysteem is in volle gang. Ons energiesysteem, ooit gebaseerd op enkele grote fossiele bronnen, transformeert naar een landschap met ontelbaar veel decentrale bronnen die duurzame stroom opwekken en opslaan.
Als we het specifiek hebben over opslag: netbeheerders voorspellen dat tegen 2030 het totaalvermogen aan thuisbatterijen kan oplopen tot 1,7 gigawatt. Dat betekent dat huishoudens met thuisbatterijen niet alleen hun eigen energiebeheer optimaliseren, maar ook een substantiële bijdrage leveren aan de stabiliteit van het landelijke netwerk. Deze verwachting onderstreept hoe belangrijk kleinschalige energieopslag wordt in het nieuwe elektriciteitssysteem.
De opmars van thuisbatterijen in Nederland
De laatste jaren zien we een significante stijging in het aantal huishoudens dat kiest voor een thuisbatterij. Zulke opslagsystemen stellen consumenten in staat om zelf opgewekte zonne-energie gedurende piekproductie op te slaan en later, tijdens momenten van hoge vraag of lage opwek, te gebruiken of terug te leveren aan het net. Dit leidt tot een verhoogde zelfconsumptie van duurzame energie en minder afhankelijkheid van het elektriciteitsnet op drukke momenten.
Naast kostenbesparing voor de eindgebruiker dragen thuisbatterijen zo bij aan het verlagen van de netbelasting en het verbeteren van de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet. Fabrikanten rapporteren dat de gemiddelde capaciteit van residentiële batterijen nu rond de vijf kilowattuur ligt, en verwachten dat toekomstige systemen oplopen tot tien kilowattuur of meer per huishouden. Mede dankzij schaalvoordelen en technologische ontwikkeling dalen de kosten van batterijsystemen gestaag, wat de adoptie verder stimuleert.
De groei van thuisbatterijen wordt versterkt door meerdere factoren. Ten eerste is er de voorgenomen afbouw van de salderingsregeling, waardoor het financieel aantrekkelijker wordt om zelf opgewekte stroom direct zelf te gebruiken in plaats van terug te leveren. Daarnaast worden batterijen betaalbaarder en stijgt het bewustzijn onder consumenten over duurzaamheid, energieonafhankelijkheid en slimme technologie. Deze trends creëren ook nieuwe kansen op de arbeidsmarkt; de vraag naar installateurs en energie-adviseurs met kennis van opslagtechnologie neemt toe.
Bereken hier je besparing >
Scenariostudie: flexibiliteit van 34 GW naar 170 GW
Een recente scenariostudie van Nederlandse netbeheerders onderzoekt hoe de flexibiliteit van het elektriciteitsnet kan toenemen door opslagtechnologieën en vraagsturing.
In het huidige basisscenario bedraagt het inzetbare flexibele vermogen ongeveer 34 gigawatt – dit omvat bijvoorbeeld al grootschalige accu’s, industriële vraagsturing en andere flexibiliteitsbronnen. Onder het scenario ‘Eigen Vermogen’ (EV), waarbij consumenten en bedrijven stevig investeren in decentrale opslag en eigen opwek, kan dit flexibele potentieel groeien tot circa 56 gigawatt in 2050.
In een ambitieuzer samenwerkingsscenario stijgt het flexibele vermogen zelfs richting 170 gigawatt tegen 2050. Deze spectaculaire groei in flexibel vermogen illustreert hoe cruciaal opslag wordt voor het balanceren van vraag en aanbod in een systeem met veel zon- en windenergie. Batterijopslag speelt daarin een sleutelrol, zowel op huishoudelijk niveau als in grootschalige centrales.
Het rapport voorziet bijvoorbeeld dat in 2030 al 7,2 tot 10,2 GW aan batterijvermogen beschikbaar kan zijn, oplopend tot 26,6–56,4 GW in 2050 afhankelijk van het scenario. Thuisbatterijen vormen hiervan een substantieel deel, al komen ook buurtbatterijen en grote opslag bij wind- en zonneparken op.
Naast fysieke opslag draagt digitalisering bij aan het vergroten van de flexibiliteit. Slimme software en real-time monitoring maken het mogelijk om op grote schaal kleine apparaten (batterijen, elektrische auto’s, warmtepompen) gecoördineerd in te zetten. Hierdoor reageren ze op prijssignalen of netbelasting, wat de effectiviteit van het hele systeem verhoogt. Met andere woorden: hoe beter we data en sturing inzetten, hoe meer we uit de aanwezige flexibiliteit kunnen halen.
Consumentenbetrokkenheid en netontlasting
Consumenten spelen een cruciale rol in het verlagen van de netbelasting door hun gedrag aan te passen en gebruik te maken van opslagtechnologieën. Recent onderzoek laat zien dat meer dan zes op de tien Nederlandse huishoudens bereid zijn om hun elektriciteitsgebruik tussen 16:00 en 21:00 uur te verminderen in ruil voor een vergoeding van slechts €2,50 per week.
Dat is een opvallend kleine prikkel voor een significante gedragsverandering: een besparing van €2,50 per week (ongeveer €130 per jaar) motiveert 60% van de consumenten al om hun verbruik weg te halen uit de spitstijden. Bovendien geeft ruim 80% aan hun stroomgebruik te willen aanpassen als elektriciteit op bepaalde momenten goedkoper of zelfs gratis is.
Deze bereidheid om te schuiven met verbruik is goed nieuws voor het net. Als grote groepen huishoudens wasmachines, laadpalen of andere apparaten buiten de drukste uren laten draaien, vermindert dit de piekdruk op het landelijke netwerk. Sommige energieleveranciers spelen hierop in: zo experimenteren bedrijven met goedkopere stroomtarieven midden op de dag of gratis stroom in het weekend om huishoudens te verleiden op gunstige momenten te verbruiken.
In het genoemde onderzoek (uitgevoerd door PanelWizard in opdracht van Budget Thuis) gaf bijvoorbeeld driekwart van de Nederlanders aan in het weekend alle was te willen opsparen als de stroom dan gratis is.
Thuisbatterijen versterken dit effect verder. Door overtollige zonne-energie overdag in de eigen batterij op te slaan, kan een huishouden ’s avonds tijdens de piekuren de opgeslagen stroom gebruiken. Daarmee wordt de afhankelijkheid van het elektriciteitsnet op drukkere momenten kleiner. Het combineren van tijdafhankelijk tariefadvies, slimme apps en thuisbatterijen biedt zo een krachtige aanpak voor zowel financiële besparing als maatschappelijke baat (ontlasting van het stroomnet). Educatie speelt ook een rol: steeds meer apps en energieplatforms helpen consumenten om inzicht te krijgen in hun verbruikspatroon en te laten zien wat het oplevert als ze bepaalde apparaten later of eerder aanzetten.
De ZWB-filosofie: Zon, wind en batterijen
De ZWB-filosofie vormt de kern van INTU’s visie op de energietransitie, waarbij Zon, Wind en Batterijen als drie complementaire pijlers samenwerken om de Nederlandse energievraag duurzaam te dekken. Offshore- en onshore windparken genereren de bulk van hernieuwbare elektriciteit. Met name de offshore-installaties op de Noordzee hebben een enorm potentieel – naar verwachting kunnen in de komende decennia tientallen gigawatts aan windturbines worden geplaatst, goed voor honderden terawatturen productie per jaar. Zo heeft Nederland plannen voor 21 GW offshore wind in 2030 (circa 75 TWh/jaar), oplopend naar 50–70 GW in 2050.
Daarmee kan een flink deel van onze huidige elektriciteitsvraag worden gedekt door wind op zee. Onshore wind en windturbines in industriële of agrarische gebieden vullen dit aan, al is hun schaal beperkter door ruimtelijke inpassing en draagvlak.
Zonnepanelen op daken en in zonneparken verzorgen decentrale opwekking door heel het land. Inmiddels liggen er ruim 1,5 miljoen zonnepaneelsystemen op Nederlandse daken, van particuliere woningen tot bedrijfsloodsen (cijfers 2023), en dat aantal groeit gestaag. Deze decentrale zonne-energieproductie brengt de opwek dicht bij de gebruiker. Op zonnige dagen in juni of juli produceren de zonnepanelen gezamenlijk zelfs meer elektriciteit dan het totale verbruik op dat moment, waardoor er tijdelijk een overschot ontstaat.
Zonder opslag zou dat overschot het net belasten, maar dit is waar de derde pijler, Batterijen, in beeld komt.
Thuisbatterijen en grootschalige accu’s fungeren als buffer voor de variabiliteit van zon- en windopbrengst. Ze slaan overtollige energie op en geven die later weer vrij tijdens piekuren of op windstille, bewolkte dagen. Zo kunnen batterijen de verschillen tussen een winderige winterdag en een windstille dag gladstrijken, of tussen een zonnige middag en de avondpiek in verbruik. Door deze drie componenten – zon, wind en opslag – in samenhang te optimaliseren, wordt ons energiesysteem veel stabieler en duurzamer. Analyses laten zien dat het met de huidige stand der techniek goed mogelijk is om 80–90% van onze elektriciteitsbehoefte volledig uit ZWB-bronnen te halen, mits voldoende flexibiliteit en opslag wordt voorzien om de variaties op te vangen.
Dit leidt tot lagere energiekosten op termijn (geen brandstofkosten meer), aanzienlijk minder CO₂-uitstoot en minder afhankelijkheid van (fossiele) energie-import uit het buitenland.
Doe de gratis energiescan & vraag een offerte aan
Ben je benieuwd naar de mogelijkheden voor je woning of bedrijf? Met onze gratis energiescan brengt INTU jouw huidige verbruiksprofiel, dakpotentieel en opslagbehoefte in kaart. Op basis daarvan geven we een eerlijk, onafhankelijk advies over hoe je met zon, wind en batterijen je energierekening kunt minimaliseren. Wil je direct een maatwerkofferte ontvangen? Neem dan contact op met onze experts voor een vrijblijvend gesprek. Samen werken we aan een veerkrachtig energiesysteem voor jouw situatie én voor Nederland als geheel.
